چهره های غمگین یک پسر بچه

جانی دپ بازیگری است که در سالهای اخیر در فیلم های بسیار پرفروشی مثل "روزی روزگاری در مکزیک",  "چارلی و کارخانه شکلات سازی" و سری فیلمهای "دزدان دریایی کارائیب" بازی کرده ودر نظر سنجی سال گذشته نشریات عامه پسند امریکا عنوان محبوب ترین ستاره سال را بالاتر از چهره هایی چون لئوناردو دی کاپریو, تام هنکس, نیکول کیدمن, جولیا رابرتز, دنزل واشنگتن, کلایو اوون, ناتالی پورتمن, جنیفر لوپز, تام کروز و ... به خود اختصاص داد.

با این حساب میشود این جور تصور کرد که جانی دپ یکی از ستارگان سینمای تجاری هالیوود در 10 سال اخیر است.

این حرفی است کاملآ درست, اما وقتی این حرف درباره ادی مورفی, ویل اسمیت, کیانو ریوز هم مصداق دارد, پس باید قضیه را بیشتر کاوید و توضیح بیشتری داد.

ستاره های سینما ویژگی هایی دارند که براساس این ویژگی ها در سلسله مراتب سینمای تجاری تقسیم بندی می شوند.

مثلآ اخیرآ در خبرها آمده است که دستمزد بازیگر مطرح و شناخته شده ای مثل نیکول کیدمن با چهره نسبتآ تازه کار اما معتبری چون ریس ویترسپن تقریبآ برابر است و این دو در میان بازیگران زن هالیوود، از همه شاخص ترند و در کانون توجه بیشتر.

تا این جای کار اصلآ مهم نیست که این بازیگران چقدر در کارشان واردند، آیا جایزه معتبری گرفته اند،

با با کارگردانان بزرگ کار کرده اند و اساسآ چیزی حالی شان است یا نه.

بنابراین مهم ترین ویژگی ستاره سینما پولساز بودن اوست. یعنی آنقدر میان مردم محبوبیت داشته باشد که همه به خاطر دیدن او به تماشای فیلمی بروند.

این جور مواقع ممکن است اسم بازیگر در تبلیغات فیلمها حتی درشت تر از اسم فیلم یا اسم کارگردان بیاید. مثلآ درست است که براد پیت در فیلم ستایش شده "بابل" فقط در حکم یکی از بازیگران فیلم است و شاید چندان روی نام او مانور داده نشود اما در کارنامه براد پیت یا خیلی از ستارگان دیگر هالیوود، به ندرت فیلمی از جنس "بابل" دیده میشود که اعتبار کارگردان و جنبه های هنری فیلم، بر شهرت یک بازیگر بچربد.

اما همین براد پیت در فیلم های دیگرش مثل "مکزیکی"، "تروی"، "آقا و خانم و اسمیت" و دیگر فیلم هایش همه کاره است، یعنی هم ایفاگر نقش اصلی است، هم تصویر جلوه گرانه ای دارد و هم تبلیغات فیلم روی او استوار است.

اما ما قرار است درباره جانی دپ صحبت کنیم.

پس از این مقدمه استفاده میکنیم و از این جا شروع می کنیم که در کارنامه جانی دپ فیلم هایی از جنس "بابل" فراوان دیده میشود. یعنی او تا حدودی شبیه جورج کلونی و نیکول کیدمن، به همان اندازه که فیلم بفروش و عامه پسند بازی کرده ، به همان میزان هم در فیلم های روشنفکرانه و قابل تامل حضور یافته است.

جانی دپ مثل اغلب ستاره های هالیوود نیست که در چند نقش درخشیده اند و دربقیه فیلم ها عملکرد متوسطی دارند و نان قیافه شان را می خورند.

اتفاقآ جانی دپ به همراهچند تا بازیگر درست و حسابی دیگر ، عین ستاره های سینمای کلاسیک عمل کرده اند. یعنی در عین حال که ستاره اند ، بازیگران بزرگی نیز هستند.

حتمآ میدانید که جانی دپ بازیگر محبوب تیم برتون است و در فیلم های "ادوارد دست قیچی" ، "اد وود" ، "اسلیپی هالو" ، "چارلی و کارخانه شکلات سازی" ، "سوئنی تاد" ، "آلیس در سرزمین عجایب" بازی کرده است. تیم برتون یکی از بزرگترین کارگردان های زمان ماست ، تیپ اصلی انیمیشن تلفیقی خود "عروس مرده" را از روی جانی دپ طراحی کرد و این بازیگر در گفتگو های متعددش ، این جا و آنجا گفته که بهترین خاطراتش از سینما ، بازی در فیلم های این فیلمساز بزرگ است. پس جانی دپ اینقدر عقلش می رسد که اگر چند تا فیلم پیش پا افتاده بازی میکند ،

در عوض در کارنامه اش آنقدر فیلم خوب دارد که مثلآ با آنتونیو باندراس توفیر داشته باشد. این اتفاق خیلی خوبی است که محبوب ترین و گران ترین ستاره هالیوود، کسی است که آدم باسوادی است ، مورد اعتماد فیلم سازان بزرگ است و آنقدر سرش به تن اش می ارزد که اشعار تی.اس.الیوت را ترجمه میکند و در نمایشنامه های فاخر ظاهر می شود و حتی خودش گاهی شعر می کوید. رابطه حرفه ای تیم برتون با جانی دپ ، خودش یادآور رابطه فیلمسازان و بازیگران بزرگ است در سالهای گذشته؛ مثل رابطه جان فورد با جان وین ، یا اینگمار برگمان با اینگرید تولین ، یا جوزف فن اشترنبرگ با مارلنه دیتریش ، یا آکیرو کوروساوا با توشیرو میفونه ، یا مارتین اسکورسیزی با رابرت دنیرو و خیلی از بزرگان دیگر با خیلی از بزرگان دیگر. همه این کارگردان ها ، این بازیگران را کشف کرده اند. کشف نه به این معنی که این بازیگران توسط این فیلمسازان دعوت به بازیگری و سینما شده اند ، بلکه به این معنا که استعداد و هنر اینها را دریافته اند. مثلآ جانی دپ که با ایفای نقش کوتاهی در "کابوس خیابان الم" وارد سینما شد ، تا قبل از بازی در "ادوارد دست قیچی" دست بالا یک بازیگر خوش قیافه بود که به درد نقش های تلویزیونیو فیلم های معمولی می خورد. تیم برتون از جانی در "ادوارد دست قیچی" هم یک بازیگر ساخت و هم یک ستاره. بازیگری که طی سالهای بعداین درخشش را در فیلم های بزرگان دیگری نظیر رومن پولانسکی «دروازه نهم» ، جیم جارموش «مرد مرده» ، لاسه هالستروم «چه کسی گیلبرت گریپ را می خورد» ، امیر کاستاریکا «رویای آریزونا» ، تری گیلیام «ترس و نفرت در لاس وگاس» و مارک فاستر «جستجوی ناکجاآباد» تکرار کرد و همچنان در حرفه اش گزیده کار و باهوش است. در ضمن یادمان باشد که این فیلمهایی که نام بردیم جزو بهترین فیلم های کارگردانان شان هم هست و اتفاقا بازیگری در آنها کاملآ به چشم می آید. درباره اهمیت کارنامه جانی دپ و همچنین تنوع  نقش هایش توجه داشته باشید که او مثلآ در "مرد مرده" نقش یک کابوی را دارد ، در فیلم پولانسکی به یکی از شخصیت های اسطوره ای جان داده ، در "رویای آریزونا" یک خیال پرداز است ، در "دزدان دریایی کارائیب"  سر دسته خلافکارهاست ، در "چارلی و کارخانه شکلات سازی" نقش یک صاحب کارخانه ثروتمند اما تنها را دارد ، در "جستجوی ناکجا آباد" به قالب یک نویسنده قدیمی که خالق قصه های پیترپن است درآمده و ... که به همین روال دارد کارش را به خوبی ادامه می دهد.

اگر حتی همین جا هم بایستد و همین حالا خودش را در سن ۴۷ سالگی بازنشسته کند ، باز هم یکی از بازیگران مطرح چند دهه اخیر به حساب می آید. او مثل جیمز دین چهره خوبی دارد ، مثل پیترسلرز هوش سرشاری دارد و مثل هنری فاندا و جیمز استیوارت این شانس را داشته که در اوج کارش با کارگردان های درجه یک کار کند. شاید یکی از دلایلی که این بازیگر را به نوعی نخبه گرایی در کارش سوق داده ، علاقه دیوانه واری بوده که او از نوجوانی به موسیقی داشته. در واقع جانی دپ اصلآ هدفش این نبوده که بازیگر شود ، بلکه آرزو داشته که در موزیک جاز پیشرفت کند. او که پیش از ورود به سینما گیتاریست یک گروه جاز بوده ، در اوسط دهه 80 میلادی و پس از آشنایی با نیکلاس کیج وارد سینما می شود. جانی دپ پس از آشنایی با تیم برتون قدم در راهی گذاشت که مارلون براندو پس از آشنایی با الیا کازن آن مسیر را رفته بود. اتفاقآ تا زمانی که زنده بود یکی از دوستان صمیمی جانی به شمار می رفت. این دو با هم در فیلم نه چندان موفق اما جالب «دن خوان دو مارکو» همبازی شدند و یکبار براندو در فیلمی به کارگردانی جانی دپ بازی کرد که این هم فیلم قابل توجهی از آب در نیامد، اما مهم این بود که براندوی تلخ اندیش و بدبین و مغرور ، همیشه جانی دپ را تحسین می کرد و او را در میان بازیگران جوان هالیوود می ستود و مهمتر از همه این که رفیق گرمابه و گلستانش بود.

جانی دپ مثل پل نیومن ، مارلون براندو و جان وین در کارگردانی ناموفق بود ، اما مثل آل پاچینو در طول 2 دهه فعالیتش همواره در اوج ماند. در فیلم «دنی براسکو» این شانس را آورد که با اسطوره بازیگری زمان خودش یعنی پاچینو همبازی شود و یکبار هم که خواست در فیلمی اکشن و تجاری  با ستاره های سینمای بزن و بکش هالیوود بر بخورد ، گاف داد و کارش زیاد تعریفی نبود هر چند که من بدم نیامد و این نظر منتقدان سینماست (خنده) منظور فیلم «روزی روزگاری در مکزیک» است که در آن به کارگردانی رابرت رودریگز ، همبازی باندراس و سلما هایک و چند بازیگر مطرح دیگر شد که آنجا در آخر فیلم نقش یک هفت تیر کش کور را بازی کرد که ما را یاد فیلم حماسی شمشیر زن یک دست انداخت.

همان طور که اشاره شد جانی دپ در حال حاضر مثل بازیگرانی چون تام هنکس ، جورج کلونی است که می توان چشم بسته به بیشتر فیبم هایی که در آنها بازی می کند اعتماد کرد و شاهد هنر او بود و در عین حال یک سرو گردن بالاتر از تام کروز و مت دیمون و اورلاندو بلوم ، باندراس و حتی به نوعی براد پیت است که فیلم هایش اینقدر فروش میکند. توی دهان او یک دندان طلا هست که هر وقت می خندد برق می زند ، شخصیت گوشه گیر و انزوا طلبی دارد و آنقدر وسواسی است که بسیاری از نقش های پیشنهادی اش را نمی پذیرد. این ویژگی های ظاهری و شخصیتی را اگر بگذارید کنار هم ، آن وقت برایتان جالب خواهد بود که او در اغلب نقش های به یاد ماندنی اش ، همین آدمها را بازی کرده. آدمهایی که مثل «ادوارد دست قیچی» فیلم برتون با وجود عشق به اطذافیانش از جامعه طرد میشود، مثل قهرمان فیلم «مرد مرده» خلق و خوی عجیبی و غریبی دارد ، و مثل کارخانه دار «چارلی و کارخانه شکلات سازی» معصومیت کودکی را به همراه دارد. در «جستجوی ناکجاآباد» او نقش نویسنده ای را ایفا میکند که در اوج استیصال و دل مردگی ، خانواده ای را می یابد و با آنها آمیخته می شود و کودکان این خانواده را با قصه هایش سرگرم می کند. او بازیگری است که بیش از همه چهره هایی که می شناسیم ، با رویاهای تمشاگران بازی کرده است؛ قیافه بچگانه و مظلومش طوری است که هیبت نقش هایی مثل فیلم «از دوزخ» را برنمی تابد. انگار که از وسط رویاها پریده بیرون و انگار آنقدر حساس و شکننده است که ممکن است مثل قهرمان «ادوارد دست قیچی» دوباره به قصه ها و رویاها ملحق شود. قیافه و اندامش به آدم های 47 ساله نمی خورد از آخرین کارهایش می توان به بازی در نقش جان دالینجر در فیلم «دشمنان عمومی» نام برد که به نوبه خود یک شاهکار در حد اسکار بود که در حق آن فیلم کم لطفی شد. همچنین بازی در فیلم «آلیس در سرزمین عجایب» که یکی از پرفروش ترین فیلم های چند سال اخیر بود و یک نقش کوتاه درفیلم «تخیلات دکتر پارناسوس» که به همراه کالین فارل و جود لاو جانشین "هیث لجر" فقید در بعضی از قسمت های فیلم شدند.

تا چند روز دیگر او فیلم «توریست» را روی پرده های هالیوود خواهد داشت ، که در این فیلم در کنار آنجلینا جولی نقش آفرینی میکند.

همچنین او سال آینده قسمت چهارم از فیلم «دزدان دریایی کارائیب» نیز خواهد داشت.