در دوبله دیگر جایی برای عرض اندام نیست

در میان امواج کوتاه و بلند صدها فیلم و سریال، صدایی آشنا باز هم به گوش می‌رسد؛ صدایی که برای ما تداعی‌گر بازیگرانی چون «آلن دلون»، «آل پاچینو»، «آمیتاپاچان» و ... است. صدای ماندگار پیشکسوتی هنرمند که حدود نیم قرن است در قالب نقش‌هایی متفاوت و موثر هنرنمایی کرده است...

خسرو خسروشاهی از دهه‌ی 40 وارد دوبله شد و از آن زمان تاکنون در بسیاری از فیلم‌های ایرانی و خارجی صداپیشگی و مدیریت دوبلاژ کرده است.

او اکنون در آستانه‌ی 70 سالگی به سر می‌برد اما این روزها ترجیح می‌دهد بیشتر روزگار را در خانه سپری کند، چرا که معتقد است «دوبله دچار روزمرگی شده و دیگر جایی برای عرض اندام ندارد.»

این دوبلور پیشکسوت در گفت‌وگویی با خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، شرکت کرد و درباره‌ی فعالیت حال حاضرش در عرصه‌ی مدیریت دوبلاژ و گویندگی، گفت: نزدیک به 9 ماه است که دیگر کار دوبله را جدی دنبال نمی‌کنم و آخرین کاری که داشتم دوبله‌ی دو فیلم سینمایی بود که طی 20 روز گذشته انجام دادم، چرا که در حال حاضر دیگر فیلمی که بتوان تمام وقت را برای دوبله پای آن گذاشت و از جان و دل مایه گذاشت و همه حس را برای آن به کار گرفت، نداریم.

وی افزود: با وجود مشکلاتی که در عرصه‌ی دوبله وجود دارد، ترجیح می‌دهم وقتم را در خانه بگذارنم و خودم را خیلی درگیر این مسائل نکنم.

گله‌مندی از بی‌اعتنایی به دوبله

او با اشاره به بی‌اعتنایی‌هایی که به دوبله می‌شود، خاطرنشان کرد: زمانی که بیشتر ساعات تلویزیون در اختیار فیلم‌ها و سریال‌ها باشد، دیگر اعتنای زیادی به دوبله نمی‌شود و زمانی هم که این بی‌اعتنایی‌ها از سوی بینندگان دیده شود در نتیجه کیفیت آثار پایین می‌آید و باعث می‌شود دوبله برخی کانال‌های خارجی از ما بهتر شود.

این مدیر دوبلاژ و دوبلور پیشکسوت ادامه داد: در خارج از کشور دوبله برایشان تازگی دارد و وقت بیشتری صرف آن می‌کنند، در حالی که دوبله در ایران دچار روزمرگی شده است و برای کارهای خوب هیچ تقدیری و برعکس برای کارهایی ضعیف هم هیچ بازخواست و توضیحی وجود ندارد‌؛ بنابراین زمانی که دوبلورها و مدیران دوبلاژ می‌بینند کارهای خوب و بد هر دو یکسان ارزیابی می‌شوند، دیگر به فکر بالا بردن کیفیت کارها نیستند و قصد دارند کارها را سریع‌تر پیش ببرند.

وی اضافه کرد: شخصا چندین بار به آقایانی که در رأس کار دوبله قرار دارند گفتم که دقت بیشتری بر دوبله و کیفیت آثار داشته باشید و مراقب باشید چرا که کانال‌های خارجی با دوبله‌های خوب می‌خواهند از ما پیشی بگیرند به همین خاطر وقت بیشتری را صرف دوبله برنامه‌یشان می‌کنند.

*** خرید فیلم‌های خوب قدیمی برای دوبله

این مدیر دوبلاژ در ادامه درباره‌ی وضعیت حال حاضر دوبله در ایران گفت: تا زمانی که فیلم‌های سینمایی خارجی در ایران اکران نداشته باشند و یا اگر هم اکران شوند با زیرنویس دست و پا شکسته همراه باشند، وضعیت دوبله به همین شکل باقی می‌ماند و مردم هم به تماشای فیلم‌های دوبله شده ترغیب نمی‌شوند‌، در نتیجه دوبلورها و مدیران دوبلاژ هم میل زیادی به دوبله‌ی فیلم‌های 60 دقیقه‌ای نشان نمی‌دهند.

وی افزود: اگر فیلم‌های قدیمی‌، خوب و سالم برای دوبله خریداری شود، قطعاً دوبلورهای ما نیروی آن را دارند که به بهترین شکل ممکن آن‌ها را دوبله کنند ولی بر عکس زمانی که یکسری فیلم‌های بی‌سر و ته و اکشن زد و خوردی برای دوبله خریداری می‌شوند، نمی‌توان هیچ هنری در دوبله‌ی آن‌ها نشان داد؛ چرا که کتک کاری،‌ کشتن و ... هنر نیست و هر کسی که از در وارد می‌شود، می‌تواند به جای گویندگان صحبت کند؛ بنابراین، کار آنچنانی برای دوبله نداریم.

*** سخن با جوانان

خسروشاهی در ادامه صحبت‌های خود خطاب به جوانانی که در عرصه‌ی دوبله فعالیت دارند، گفت: با این شرایط موجود در دوبله،‌ به عقیده‌ی من جوانان اگر به هر شغلی جز دوبله روی بیاورند موفق‌تر می‌شوند؛ چرا که جوانان با یک حد و حدودی وارد دوبله می‌شوند و در همان حد و حدود باقی می‌مانند و جایی برای پیشرفت ندارند به دلیل اینکه در این عرصه جایی برای عرض اندام ندارند.

او بیان کرد: اگر جوانان از من به عنوان پیشکسوت بپرسند می‌گویم که اصلاً به دوبله وارد نشوند؛ البته بدان معنا نیست که در حال حاضر که به این دوران رسیدم از روی دلسردی این حرف را می‌زنم، نه اصلاً این‌طور نیست بلکه من مثل پدری حرف می‌زنم که خیر و صلاح فرزندش را می‌خواهد.

وی خاطرنشان کرد: ‌دوبله‌ی حال حاضر ایران مثل قدیم نیست که مراحل خاصی را طی کند و یا یکسری امتیازاتی را برایش قائل باشند. در حال حاضر پس از دو سال گویندگی،‌ دوبلورها می‌توانند مدیریت دوبلاژی یک فیلم را بر عهده بگیرند و علاوه بر مدیریت، گویندگی نیز داشته باشند.

*** پایین آمدن کیفیت دوبله

این مدیر دوبلاژ درباره‌ی پایین آمدن کیفیت دوبله در ایران گفت: یکی از دلایل پایین آمدن کیفیت دوبله، به صداهایی که در دوبله‌ی فیلم‌ها استفاده می‌شود هم بستگی دارد؛ چرا که در حال حاضر برخی دوبلورها با صداهای خیلی معمولی که در همه جا می‌توان شنید فیلم دوبله می‌کنند و صدای درجه یک و قابل توجهی برای گویندگی ندارند، متأسفانه مردم ما هنوز بعضی از هنرپیشگان بزرگ دنیا را نمی‌شناسند چرا که صدای شاخصی که آن‌ها را به مردم معرفی کند روی آن‌ها نیست و یک صدای کاملاً معمولی برای آن‌ها می‌گذارند که اصلاً نمی‌دانند که به عنوان مثال فلان هنرپیشه 25 دلار بابت ایفای نقشش در فلان فیلم دستمزد گرفته است.

 وی افزود: تمام این مسائل به علت کم گذاشتن در دوبله است و اینکه برای دوبله‌ی فیلم‌ها به سراغ گویندگان خوب نمی‌روند و کسانی را انتخاب می‌کنند که واجد شرایط نیستند. نمی‌دانم دلیل این اتفاق چیست؟ یا از روی سهل انگاری است و یا از روی بی‌اعتنایی.

*** شرایط دوبله در قدیم

خسروشاهی در ادامه درباره‌ی شرایط گذشته صداپیشگی یادآور شد: در آن زمان شرایطی حاکم بود که هر دوبلوری نمی‌توانست به جای هر هنرپیشه‌ای صحبت کند. ورود دوبلورها به واحد دوبلاژ راحت بود و خیلی سخت گرفته نمی‌شد ولی هر گوینده‌ای نمی‌توانست به جای هر کسی صحبت کند. دوره‌ی ورود ما به دوبله‌، دوره شکوفایی دوبله بود و کارها ماشینی نشده بود ولی در حال حاضر در دوبله یک جوان چه چیزی می‌تواند یاد بگیرد؟ زمانی که یک فیلم را یک بار می‌بینیم و در یک روز هم ضبط می‌کنیم و اصلاً فرصتی برای فکر کردن‌، آنالیز کردن رل‌ها‌، شخصیت‌ها و... نداریم قطعاً نمی‌توان چیزهای جدیدی از آن آموخت.

او در این راستا ادامه داد: ‌البته لازم به ذکر است که فراوانی کار موجب ماشینی شدن و عجله و سرعت در کارها شده است. در حال حاضر همه‌ی شبکه‌ها فیلم‌هایی را به روی آنتن می‌برند، بنابراین نمی‌توان منتظر فلان گوینده باشیم تا شرایط جسمانی‌اش اجازه بدهد تا گویندگی در فلان فیلم را قبول کند یا اصلاً دلش بخواهد که به جای فلان هنرپیشه صحبت کند یا خیر؛ برای گویندگی باید شرایط از هر لحاظ اعم از دستمزد‌، شرایط روحی و ... مهیا باشد تا بتوان یک فیلم را به بهترین شکل ممکن دوبله کرد.

این دوبلور پیشکسوت درباره‌ی دوبله فیلم‌ها در گذشته توضیح بیشتری داد و گفت: آن موقع، زمانی که می‌خواستیم یک فیلم را دوبله کنیم یک روز قبل، همه‌ی گویندگان جمع می‌شدند و با یکدیگر درباره‌ی شخصیت‌ها صحبت می‌کردند و بعد فیلم را دوبله می‌کردند با این کارهم گویندگان از نقشی که قرار است جای آن صحبت کنند مطلع بودند و هم در نهایت می‌دانستند که داستان فیلم به کجا ختم می‌شود ولی حالا دیگر این طور نیست و فرصتی برای این صحبت‌ها وجود ندارد.

*** ورود نیروهای جوان به دوبله

همچنین خسروشاهی با اشاره به ورود نیروهای جوان حال حاضر به دوبله یادآور شد:‌ در حال حاضر ورود نیروهای جوان به دوبله خیلی راحت نیست و سختی‌های خودش را دارد و اصلاً فکر نمی‌کنم کسی به صورت سفارشی بتواند وارد دوبله شود؛ چرا که یکسری مراحل و پایه‌ی تحصیلات دارد که حتماً باید طی شود.

او خاطرنشان کرد: تلویزیون درباره‌ی ورود دوبلورها سفارش‌پذیر نیست و برای انتخاب تک تک گویندگان امتحان از آن‌ها گرفته می‌شود؛ اگر قبول شدند و توانستند مراحل لازم را طی کنند وارد دوبله می‌شوند در غیر این صورت هیچ اتفاقی نمی‌افتد. به عقیده من کسانی هم که در این امتحان قبول می‌شوند کار آنچنانی ندارند مگر اینکه بخواهند جمله به جمله یک فیلم را صحبت کنند چرا که دوبله دستمزد آنچنانی ندارد و جوانانی که وارد این عرصه می‌شوند حیف است که عمرشان را در این هنر بگذارنند. من فکر می‌کنم اگر به هر شغلی جز گویندگی روی آورند، موفق‌تر می‌شوند مگر اینکه عشق آن‌ها به دوبله آن‌قدر شدید باشد که بتوانند با شکم گرسنه زندگی‌شان را بگذارنند.

*** صحبت با مسئولان

این مدیر دوبلاژ و دوبلور پیشکسوت در پاسخ به اینکه به عنوان پیشکسوتی که سال‌ها است در دوبله عمر خود را گذرانده‌اید صحبتی برای مسئولان و کسانی که در رأس دوبله قرار دارند ندارید؟‌ گفت:‌ هیچ حرفی برای گفتن ندارم چرا که همه مسئولان تمام خواسته‌ها و نظرات ما را می‌دانند و هیچ صحبت ناگفته‌ای نیست که من بخواهم بازگو کنم‌؛ معلوم است که ما چه می‌خواهیم‌؛ ما یک شرایط خوب برای کارکردن می‌خواهیم، یک دستمزد عادلانه نه این دستمزدی که هر کس آن را داوری می‌کند به ما می‌خندد و می‌گویند چطور با این درآمد پایین زندگی می‌کنید.

خسروشاهی در پایان خاطر نشان کرد: با وجود این دستمزدهای پایین همکاران ما مجبور می‌شوند زمان بیشتری برای کارهایشان صرف کنند تا بتوانند کمبودهای زندگی‌شان را با پرکاری‌هایشان جبران کنند، اگر نرم‌های گویندگان را مشاهده کنند متوجه می‌شوند که فقط عمرشان را تلف می‌کنند چرا که اصلاً از لحاظ درآمد راضی‌کننده نیست.

به گزارش ایسنا،‌ خسرو خسروشاهی متولد 1320، یکی از پیشکسوتان عرصه دوبله است. وی تا کنون فیلم‌هایی چون سربلند،‌ یک لحظه جدایی‌، زندگی دیوید گیل‌، جسارت‌، قاچاق‌، حشرات جهنمی‌، مردشهر‌،عروس فراری‌، گلوریا‌، صاعقه‌، قانون‌، تنگنا‌، بینوایان، ‌بازی با آتش‌، شکارچی گوزن و ... را مدیریت دوبلاژی و در فیلم‌هایی همچون یقین‌، اعتبار‌، وطن‌، سایه‌، قدرت‌، بی‌خوابی‌، در راه انتقام‌، آزاد‌، شهرداری، دیوانه،‌ پلیس جسور‌، مشعل‌، و... گویندگی کرده است.

همچنین در مستند صداهای آشنا (1) به عنوان دوبلور‌، در جن گیر به عنوان مدیر دوبلاژ و انیمیشن رابین هود به عنوان دوبلور همکاری داشته است.

وی در سینمای پس از انقلاب به جای ابوالفضل پورعرب در فیلم بیقراری‌، خونسردی، ‌سوء‌ظن‌، بهشت پنهان و ... به جای پرویز پورحسینی در سریال «هزاردستان» و به جای بیژن امکانیان در فیلم حادثه و دبیرستان صداپیشگی کرده است.

همچنین او طی چند سال گذشته فیلم سینمایی مسعود کیمیایی را با گویندگانی همچون منوچهر اسماعیلی‌، چنگیز جلیلوند، ‌زهره شکوفنده‌، ناصرمدقالچی،‌ حسین عرفانی ‌،منوچهر والی‌زاده‌، مینو غزنوی و... دوبله کرده است.

گفت‌وگو: فرزانه سبزعلی، ایسنا